Περνώντας από τις ταμπέλες στις δεξιότητες
Πολλές φορές συνομιλώντας με ειδικούς στο χώρο της ειδικής και γενικής αγωγής χρησιμοποιούσαμε τις φράσεις όπως ΄΄στο φάσμα του αυτισμού΄΄, ΄΄έχει προφίλ ΔΕΠΥ΄΄ κ.α. χωρίς να συνειδητοποιούμε πολλές φορές ότι χαρακτηρίζαμε έναν άνθρωπο με μια συγκεκριμένη ταμπέλα, δίνοντας έμφαση σε αυτή, ενώ έχει πάρα πολλά ακόμη χαρακτηριστικά που τον/την καθιστούν μοναδικό/ή.Γιατί συμβαίνει αυτό;Γιατί τόση έμφαση σ΄αυτές τις λέξεις; Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές το γιατί σε σχέση μ΄αυτό το θέμα κι έχω καταλήξει σε κάποιες απαντήσεις.
Ας ξεκινήσω λοιπόν με την αρχή της καριέρας μου στην Ειδική Αγωγή,περίπου 10 χρόνια πριν, όταν συμμετείχα διαρκώς σε ημερίδες,σεμινάρια, ομιλίες σχετικά με θέματα που αφορούν στον κλάδο μου. Αρχικά, παρατήρησα ότι οι διαλέξεις επιστημόνων, τα λόγια, οι παρουσιάσεις αυτών έδιναν αναμφισβήτητα πολλή έμφαση στις διαγνώσεις που αφορούν στην παιδική ηλικία και τα χαρακτηριστικά αυτών. Αυτό συνέβαινε ώστε να μπορεί να δώσει η Επιστήμη κάποια εργαλεία στους εκπαιδευτικούς για να μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες όλο και περισσότερων μαθητών και να τους βοηθούν να μαθαίνουν με σεβασμό στους διαφορετικούς μηχανισμούς μάθησης των ανθρώπων.
Παρατηρώντας τις θετικές εξελίξεις στον κλάδο της ειδικής αγωγής τότε παρατηρούσα ότι οι άνθρωποι τοποθετούνταν σε κουτιά με ταμπέλες πάνω τους και τα χαρακτηριστικά της κάθε ταμπέλας που βρίσκονταν μεσα στο κάθε κουτί. Φράσεις όπως ΄΄είναι στο φάσμα του αυτισμού΄΄ αποκτούσαν ιδιαίτερη δύναμη γιατί αυτή ήταν η νέα γνώση που θα βοηθούσε τους/τις εκπαιδευτικούς και ειδικούς να καταφέρουν να εντάξουν, να καθοδηγήσουν, να συμπεριλάβουν ακόμη και την πιο προκλητική περίπτωση μαθητή. Επίσης, συνειδητοποιώ εκ των υστέρων ότι μετά από κάποιο χρονικό σημείο, το να χρησιμοποιούμε μεταξύ συναδέλφων ΄΄ταμπέλες΄΄ ήταν ζήτημα επικοινωνίας και συνεννόησης καθώς οπως προαναφέρθηκε οι λέξεις αυτές απέκτησαν εκπληκτικά μεγάλη δύναμη και μας έγιναν σχεδόν απαραίτητες.Πιστεύω ότι τουλάχιστον η πλειάδα των εκπαιδευτικών/ειδικών δεν είχε την πρόθεση να βάλει μια ταμπέλα σε κάθε μαθητή.
Εν συνεχεία, ανακαλύπτοντας και αποκτώντας τα νέα εργαλεία της Επιστήμης, θα έλεγα ότι ήταν πραγματικά ευκολότερο να οργανώσω ένα εξατομικευμένο πλάνο παρέμβασης μαθητή/ιας ακριβώς επειδή μπορώ να χρησιμοποιήσω τα κουτιά και να αποφασίσω ποιος/α ανήκει σε ποιο.Εύκολο ε; Ακούγεται ίσως ψυχρό προσπαθώντας να χρησιμοποιήσω τα πιο απλά λόγια. Επιχειρώντας να χρησιμοποιήσω αυτή τη μέθοδο παρατηρούσα ότι κάποιες φορές είχε επιτυχία και κάποιες άλλες δεν είχε. Γι΄αυτό την ονόμασα μέθοδο ΄΄κορώνα ή γράμματα΄΄. Συνειδητοποιούσα όλο και περισσότερο στην πορεία ότι η ανάγκη για προσωπική επαφή,διάλογο,ακρόαση,τριβή με τον μαθητή/ια ώστε να φτιάξω ένα μαθησιακό προφίλ (το οποίο άλλαζε συνεχώς μέχρι να αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα του παιδιού) ήταν το πιο χρήσιμο εργαλείο που είχα ποτε.
Και κάπως έτσι περνάμε στην εποχή των δεξιοτήτων αντί των ταμπελών. Ήδη σε χώρες με πολύ προοδευτικό εκπαιδευτικό σύστημα όπως η Νότιος Κορέα, ο Καναδάς,η Φινλανδία, η Σουηδία κ.α. χρησιμοποιούνται οι χάρτες δεξιοτήτων για τον κάθε μαθητή/ρια από εκπαιδευτικούς γενικής αγωγής όπου καθοδηγούνται και υποστηρίζονται από εκπαιδευτικούς/ειδικούς ειδικής εκπαίδευσης. Έτσι ο/η εκπαιδευτικός σκιαγραφεί τον/την κάθε μαθητή/ια σε scale με βάση τα προσωπικά χαρακτηριστικά του, τα δυνατά σημεία του αλλά κι αυτά προς εξέλιξη.
Π.χ. Οργανωτικές δεξιότητες 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 (παράδειγμα οργάνωσης χάρτη δεξιοτήτων σε πολύ απλή και κατανοητή μορφή) .
Άλλωστε πώς μπορείς να φτιάξεις ένα εκπαιδευτικό πλάνο παρέμβασης ακριβείας αν δε γνωρίζεις εξίσου καλά τα δυνατά και αδύνατα σημεία ενός μαθητή/ιας; Προσωπικά πιστεύω ότι ως εκπαιδευτικός οφείλω να γνωρίζω ίσως και λίγο καλύτερα τα δυνατά στοιχεία ώστε να καταφέρω να τα χρησιμοποιήσω για να κινητοποιήσω τον/την μαθητή/ρια να εργαστεί σκληρά και να θέλει να εξελίξει τις πιο αδύναμες δεξιότητές του/της,να έχει κίνητρο για να το κάνει.
Εν κατακλείδι, ΄΄it's a matter of lagging skills΄΄ όπως έλεγε μια συνάδελφος εκπαιδευτικός στη Σουηδία. Συμφωνώ απόλυτα ότι είναι θέμα δεξιοτήτων που υπάρχουν δυνάμει έτοιμες να ενδυναμωθούν, υψηλές, χαμηλές, αδύναμες και δυνατές, ισχυρές κι ανίσχυρες. Το παιχνίδι με τις λέξεις μπορεί να γίνει ατελείωτο μα το ζήτημα είναι η πρόθεση του ανθρώπου που τις χρησιμοποιεί και φυσικά στον εκπαιδευτικό κλάδο η καλή/θετική πρόθεση μπορεί να θέσει τα θεμέλια μιας δυνατής αξιολόγησης δεξιοτήτων και δυνατά εκπαιδευτικά πλάνα παρέμβασης*όπου χρειάζεται ώστε να συμπεριλαμβάνονται όλοι οι μαθητές.
Βασιλική Σαΐτη